OLAC Record
oai:paradisec.org.au:KK1-1880

Metadata
Title:Ndan gap kung ai masha langai (Master of the bow) with English translation
Access Rights:Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Bibliographic Citation:Keita Kurabe (collector), Keita Kurabe (depositor), Maji King Nang (speaker), 2017. Ndan gap kung ai masha langai (Master of the bow) with English translation. XML/MPEG/X-WAV. KK1-1880 at catalog.paradisec.org.au. https://dx.doi.org/10.26278/5fa1710fa8a9f
Contributor (compiler):Keita Kurabe
Contributor (depositor):Keita Kurabe
Contributor (speaker):Maji King Nang
Coverage (Box):northlimit=27.331; southlimit=23.137; westlimit=95.335; eastlimit=98.498
Coverage (ISO3166):MM
Date (W3CDTF):2017-03-13
Date Created (W3CDTF):2017-03-13
Description:Translation (Htoi Awng) In the past, there was no king who would rule people. There was a country with a crowd population in the past. And there were many wild animals near that country. People were afraid of the danger of those wild animals. The most dangerous animal was the wild bear. They were the most dangerous and scariest animals for people. So, people announced, "We will enthrone a man who can kill our most dangerous enemy." There was a man who was talented in archery. He had a wife and a daughter. He taught how to shoot the arrows to his daughter. She was a talented archer too. The talented archer went to the jungle and killed the bear successfully. The country was more pleasant and safer than in the past. People crowned him as their king. He became the king. As his daughter grew up day by day, her interest in archery was growing up too. She often went to the jungle to practice her skill with her horse. The queen was a very polite woman. They wanted their daughter to act like a princess. But, their daughter did not want to stay like a princess. The queen often taught her daughter to stay like a princess. One day, the king and the queen announced, "The princess has grown up, and it is time for her to choose her destiny. Talented people can come to the palace and compete in the competition." They made their daughter wear like a princess. On the designated day, they were waiting for the guests. A lot of men came there to join the election. They showed their abilities and skills. A man said, "I am the strongest man alive. I can bend the iron easily." He showed his amazing skill. Another man claimed, "I am the fastest man in the world." He also showed his ability. Everyone showed their abilities as well. But, the princess did not want to choose anyone. No one could impress her. So, the king said, "My daughter doesn't like anyone. So, I couldn't help." Then, people argued and claimed that it was not fair. The queen was upset about it. The queen told them not to argue. Then, the queen said, "My daughter will have to choose a man to be her consort." Then, the princess was sad to hear what her mother said. She was mad at her and thought, "What should I do to escape from this situation?" She decided to go out of the palace. There was a picture of her family on a wall. It was drawn by using thread. She took it and went out of the palace secretly. She went into the jungle. There, she could see the light in front of her. In fact, nat spirits showed her the way. When she followed the light, she met a deity. The deity asked her, "Hey, girl! Where did you come from? Where do you want to go?" The princess answered, "I ran away because I want to change my mother's mind." Then, the deity gave her the snacks to feed her mother. The princess took the snacks and went back to the palace. When she got back, she hid them somewhere in her chamber. As there were many maids in the castle, they stole and ate the snacks. But the princess did not know about that and fed the queen. After eating the snacks, the queen had turned into the wild bear. The maids also turned into bears. Since her father became the king by killing bears, he would kill the queen without knowing that she was his wife. So, the princess took her mother into the jungle. Her mother couldn't speak like a human anymore. She was very upset because she didn't mean to hurt her mother. She just wanted to change her mind. She fed her mother the food that the bear ate. But her mother did not want to eat those. She caught some fish in the streams to feed her mother. But her mother did not eat those too. So, she grilled the fish and gave her mom. Then, her mother ate the grilled fish. The mother asked more and more. She could not grill anymore, so she took her mother to the stream. She let her mother caught the fish by herself. When the mother ate raw fish, she found them tasty. Then the mother bear was getting wild too. She even tried to attack her daughter. So, the daughter was very sad and searched for an idea of how to turn her mother into a human again. Then, she went back to the deity. She begged her, "Please, change my mother back into a human." The deity said, "I can't give that kind of snack which can turn your mother back into a human again. Sew the picture of your mother, which you tore, back to your family picture. When it is attached well, your mom can be a human again." Meanwhile, it was chaos in the palace. Since the queen and the princess went missing, the king blamed the guards. Men who joined the competition were getting angry. So, the king was holding a meeting with them where to find the princess. At that time, the princess entered the palace and tiptoed towards the picture. Then, the king saw her. The king was delighted. The king thought to continue the competition. But they were disappointed. Suddenly, a man from the crowd saw the bear hiding behind the princess. He looked shocked and pointed at her. Then, the king saw the bear too. The king had killed many bears. So, he immediately ordered his guards to kill the wild bear. The princess begged the king not to order his servants to kill that bear. She explained that it was her mother. But, the king refused her request and ordered them to kill it. Then, the princess quickly ran to the picture and sewed the picture. After that, she took it and followed the bear by horse. She reached near the guards. They were attacking the bear. They chased the bear with the dogs. The bear was exhausted, so she could not run faster. At that time, the guards caught her. They tied her with ropes. When the princess saw that, she ran towards her mother. Suddenly, a tiger appeared and attacked her. The mother bear saw that the tiger was about to bite her daughter. She worried about her. So she destroyed all the ropes and ran to save the princess. The bear and the tiger were fighting against each other. The bear protected the princess. When the king and the guards saw that thing, they wondered why the bear saved the princess. After fighting for long hours, the bear could beat the tiger. Then, the princess quickly ran towards the bear and put the picture on the bear's body. She apologized to her mother while crying, "Mom, I'm so sorry. Please, forgive me. Turn into a human again. If you can't be a human again, what should I do? I can't forgive myself." At that moment, the bear turned into a human because of the picture made of fabric covering her body. All the servants who turned into the bears became humans again. The princess was glad. The king was pleased too when he saw his wife. Finally, they spent the rest of their lives peacefully and happily in the palace. Transcription (Lu Awng) Moi shawng de e da ndai mungkan hta e ndai mungkan masha ni hta e hkawhkam ngu ai mung garai nnga shi re shaloi she shanhte gaw tsun ai da. Ndai shanhte ndai mungdan langai mi nga ai da law, ndai mungdan kaw gaw hkawhkam ngu ai mung garai n nga shi ai, retim mung ndai masha ni masha gaw grai law hkra nga pra wa sai ten re da. Retim mung dai ten hta wa she shanhte mungdan kaw she kei matse labye grai nga ai da. Matse labye sharaw zawn re, hkanghkyi zawn re tsap zawn re nga ai da. Retim mung grau nna matse dik ai gaw tsap re da. Shanhte shinggyin masha ni hpe e dingbai dingla grai jaw ai da, dan re gaw tsap re nga ai da. Dai majaw shanhte gaw ndai mungdan na masha ni gaw anhte ndai anhte a hpyen re nga ai sharu shatsang ai tsap hpe e lu gap kau ai wa hpe gaw anhte hkawhkam sharawt ga ngu na tsun da nga ai da. Dai wa she ndai masha langai mi gaw ndan grai gap kung ai masha langai mi nga ai da. Shi gaw madu jan ma lu ai, re jang e she kasha numsha langai mi ma lu ai da. Shingrai na she shi gaw num kasha hpe mung shi chye ai ndan gap ai ni sharin da ya na numsha mung ndan gap ai hta grai re na myit lawm ai wa re da. Dai shaloi she dai hku nga na tsun dat ai shaloi she ndai ndan gap grai kung ai la wa gaw ndai shanhte hpe sharu shatsang ai tsap ni hpe wa she shi gaw lu gap kau sai da. Lu gap kau rai yang e she shanhte mungdan hta gaw ndai tsap grau n kaja ai grau matse labye re tsap wa hpe lu gap kau ai majaw grai simsa mat wa sai. Dai shaloi gaw ndai tsap lu gap ai wa hpe gaw shahte gaw hkawhkam ngu na aya sharawt ya sai da. Hkawhkam shatai sai da, dai shaloi she ndai hkawhkam wa mung shi kasha shayi sha mung lani hte lani re na gaw kaba wa sai i, kaba wa ai retim mung kawa sharin ya ai hte maren ndan gap ai sha shi sharawng awng ai majaw shi gaw gumra jawn nna oh nam de sa na ndan gap ai ndan gap ai dai hku sha hkawm mat mat re da. Retim mung shi kanu gaw grai re na ga chye tsun shaga ai wa re da. Kanu gaw dan re she kasha hpe mung dan re na kanu yen kawa ra ai gaw hkawhkam shayi sha hku nga na matu ra sai da. Retim mung ndai kasha gaw dai hku nnga hkraw ai da. Retim kanu gaw lani mi hta gaw dai hku nga hkra shi tsun ai, shi tsun ai da. Ndai kanu yen kawa myit da ai gaw da kasha mung asak aprat ram wa sai re majaw gaw nye kasha hpe e jaw sha na, ndai kaw e nye kasha shi ra ai hku na lata la u ga, nanhte ndai masha amyu shagu kaw na lama ma hta kungkyang ai dan re ni du sa marit ngu na dai hku na kawa yen kanu gaw dai hku na tsun dat ai da. Dai shaloi she i kasha hpe gaw ndai hku kaja wa nan hkawhkam shayi sha hte bung hkra re na hkying hte re na shanhte gaw woi nga taw sai da. Dai shaloi lani mi na aten masat dat ai shaloi gaw shannu wa ni dai hku na ahkying hte hkrak re na hkawhkam hkaw kaw nga taw nga re shaloi she ndai mung masha ni mung du sa wa sai da. Mung masha ni mung du sa wa na she ndai hkawhkam shayi sha lata la na matu shanhte sa madun ai shaloi gaw amyu lakung langai mi kaw na ndai wa gaw kaning re atsam lu ai nga i, atsam langai hte langai, langai mi wa gaw grai n gun ja ai, oh ra hpri tawng ni hpe lu magaw kau lu ai ngu na dai atsam ni madun dan re da. Langai mi wa gaw shi gaw ndai mungkan ga kaw e hpa baw ngu na ta, lawan ladan re na hpa hpe retim mung grai lawan ai hku lu galaw ai wa re ngu na dai atsam ni madun dan ai i. Oh kaga ni mung shanhte lu ai atsam ni mahkra hpe madun dan ai da. Amyu lakung 4, 5 ting dai hku na atsam madun dan re, dai shaloi gaw ndai hkawhkam shayi sha hpe yu nga shangun ai, shaloi gaw hkawhkam shayi sha gaw kadai hpe ma shi n kam lata la ai. Nkam lata la ai dai majaw kawa gaw tsun ai i, kawa gaw shanhte mung masha ni hpe tsun ai da. E nye kasha nkam lata la jang e gaw nanhte hpe gara hku nchye ngu sai ngu na dai hku tsun dat ai da. Dai shaloi gaw oh ra ni gaw ga law hkat wa ai i, ga law hkat wa re jang e she kanu gaw bai myit dum sai. Kanu gaw ga grai chye shaga ai wa re nga she e n ga law hkat na hku kasha langai ngai hpe lata la lu hkra kanu gaw ga grai chye shaga ai re majaw dai hku na bai tsun dat ai da. Mi kawa tsun ai hku nga yang gaw kasha nra yang gaw kadai hpe n lata la lu tim hpa n ra ai ngu na tsun dat ai majaw ndai kasha wa retim kanu bai tsun dat ai gaw kasha langai ngai hpe gaw n lata la n mai re na re dai hku bai tsun dat ai majaw ndai kasha gaw grai myit htum mat ai da. Gara hku kaning di na kun ngu na grai myit htum mat ai she grai myit sum ru dat yu pawt mayu ai hte ngai gara hku kaning kau na kun shi kanu e grai pawt mayu mat ai majaw shi gaw ngai n dai kaw na pru mat wa sa na ngu na pru mat wa hkyen ai hte she shi gaw dai shi kanu na shan nu ni na sumla soi da ai oh ra a ri hte di na chyoi soi da ai sumla ma nga ai da. Dai shakum kaw shakap da ai dai she kanu na sumla dai hpe she gang je kau da ai da, je kau da na shi gaw sa mat wa ai da. Sa mat wa ai da, hkawm mat wa ai da, shi lagaw n dung yawng ai de hkawm mat wa re yang she le nam de du mat wa yang she shi hpe wa she lam shawng ya ai wan htoi ai wa she wan shanan zawn zawn re na lam shawng ya ai wa nga ai da. Dai gaw hkrak nga yang dai gaw nat ni rai na hku re nga. Re jang she dai lam shang ya ai de shi gaw gara de n sa wa na re ngu shi n myit dawdan da ai re majaw gaw dai hte hkan nang mat wa re yang she ndai nat sagya ngu ai dinggai langai mi kaw wa she dai ni lam shawng na dai ni kaw du mat wa ai da. Ndai wa gaw shi hpe hkap san ai da, dai dinggai dai shi hpe hkap san yang she ma nang gaw kaning hku ndai de du sa wa ai, hpa baw byin mayu ai ngu na shi hpe hkap san ai shaloi gaw ndai nat sagya wa gaw tsun ai da. Aw ndai ma gaw tsun ai da, nye nu a myit galai shai na matu ngai lama ma jaw sha mayu ai ngu na tsun ai da. Shaloi jang she ndai wa jaw sha u yaw ngu na she muk jaw dat ai da. Muk jaw dat ai da, shaloi jang e she dai muk la na bai wa sai da, wa mat re yang she kaja wa nan dai nta kaw du wa yang she wa tawn da, kanu e garai n jaw shi yang naw wa tawn da, wa makoi da taw nga da, dai shaloi shanhte gaw hkawhkam re nga she shangun ma ni ma nga ai da. Re jang she dai naw tawn da yang she shangun ma ni wa dai lagu sha ai da e, shangun ma ni lagu sha ai wa she shangun ma ni lagu sha ai re n chye ai she kanu e bai jaw sha dat yang kanu mung dai sha sai. Dai shaloi she kanu gaw tsap tai mat ai da, oh ra shangun ma ni mung tsap kasha tai mat ai da. Tsap tai mat re jang gaw ndai kawa gaw mi tsap sat lu na she hkawhkam tai ai re majaw gaw ya gaw shi gaw tsap tai ai hpe mu jang madu jan e bai sat na re dai hpe e ndai kasha dum ai majaw kanu hpe gaw aw nam de woi mat wa ai. Nam de woi mat wa re na she shan nu hkrai sha nam de sa nga hkawm ai kanu gaw tsap tai mat sai re majaw gaw i ga shaga tim masha zawn nga na n mai shaga mat sai. Shaga tim ga n byin mat ai i, dai hku na rai, kanu hpe grai dai hku na myit malai na hku sha muk jaw sha ai re wa, tsap byin mat ai majaw shi gaw grai myit n pyaw sai, shi mung sa nga hkawm rai, kanu hpe e gaw shi gaw grai kawsi yang e mung mi gaw masha kaw na tsap tai wa ai re majaw gaw tsap ni sha ai lusha hpe e kanu n chye sha ai da. Kanu n chye sha re na she shi gaw nga ni hkwi la re, hka shi langai mi makau kaw e nga na nga ni hkwi la na kanu e nga dai hku rim jaw yu ai kanu n sha ya ai da. Dai majaw shi gaw bai ju la na bai jaw sha ai da, jaw sha yu yang she kanu gaw dai she bai grai sha ai da, langai sha jaw sha yang n law sha 2 bai hpyi ai da, 2 kakang jaw da, 2 sha yang n law sha 3 bai hpyi, 3 bai kakang jaw re na kanu gaw grai law hkra sha ndang kakang jaw wa na she dai nga rawng ai hka de nan nan woi sa ai da. Woi sa na she dai kaw nga ni grai i ntsa de gumhtawn galam re dan re kaw e woi shang na she dai kaw nga ni rim na shan ngu na dai hku na jaw jang kanu gaw sha chyam dat yu ai hte wa she dai katsing sha ai na namchyim mung chye mat re jang i dai katsing sha jang she kanu na myit mung loi mi galai shai mat wa ai da, galai shai ai ngu gaw n kaja ai myit ni rawng mat wa ai da. Re na she kasha e mung i dai kaw na nga katsing sha hkrup na she kasha e mung shi gaw hpyen bai nhtang tai wa na zawn re da, dai majaw kasha gaw grai myit malai nna grai nyem she nyem shi hpe abawk hkrai a bawk re na kaja wa nan hpaji bai daw sai da. Shinggyin masha tai hkra gara hku galaw la na kun ngu na shi bai myit re na she dai hpan sagya dai wa kaw nat sagya kaw bai sa ai da. Dai hku na bai tsun re jang she shi kanu hpe bai masha bai tai na hku bai galaw ya rit ngu na tsun ai shaloi gaw ya gaw dai hku na gaw n mai sai ngu da, jaw sha ai baw gaw n mai sai. Hto nanhte shakum kaw kap ai na nu na sumla dai kaw e nang je kau da ai dai hpe bai wa chyoi matut nna bai hpun lu ai shaloi she na nu bai masha bai tai na re ngu na shi dai hku tsun dat ai da. Shaloi jang she shi gaw kanu hpe woi wa ai da, kanu hpe woi wa na she dai aten hta gaw kanu hpe woi wa ai ten hta oh ra ni mung hkawhkam shayi sha mung n mu mat, kanu e mung n mu mat, gara de sa ai re mung n chye mat na shanhte mung nta de n wa ai sha dai hku sha hpawng de nna shada da sha pawt hkat ai hte i, hpyen byin wa ai hte re na byin taw na ai kaw she kawa gaw dai shanhte hpe e zuphpawng woi hpawng taw ai da. Dai ten e shan kanu hte re na kasha re na wa na she kanu dai shanhte na kanu a sumla nga ai makau de i wa nga hkawm re na rai nga she kasha gaw dai la mayu na dai de wa nga hkawm yang she yahkring kasha pru wa na she kawa gaw grai kabu sai, grai kabu na shanhte oh ra ni hpe bai jaw sha na matu i, lata la na matu kawa gaw dai hku myit wa ai da. Retim mung dai ni gaw n hkraw sai, n hkraw na naw tsun yak taw nga ai ten hta she ndai ni wa she ndai shingdu kaw e tsap kanu tsap taw nga ai numsha a kanu gaw tsap tai mat ai re majaw gaw dai wa tsap taw nga ai hpe mu dat na she koi dai wa hpe mu dat na she oh ra ni lata madun dat ai hte she ndai kawa mung mu kau dat ai da. Kawa mung mu kau dat re jang shi gaw tsap hpe ngu gaw manu mana sat kau ga sai wa re, ya retim mung i tsap hpe re jang gaw shi gaw galoi mung sat ai baw re ngu sha myit mat sai re majaw dai hpe sat ga sat mu ngu na yawng hpe shachyut shangun ai da. Yawng e shachyut dai ni pru mat wa ai hte ndai kasha gaw kawa e hkum shachyut shangun, hkum sat shangun ngu na sha tsun taw ai nu she re ngu dai hku tsun ai, retim mung kawa gaw n kam ai dai hku na shachyut shangun ai, dai shaloi she kasha gaw kaja lawan ladan re na dai sumla i dai hpe e ta samyit hte ta samyit ri hte re na manu mana lawan na gan chyoi kau na she dai gawng hpai mat wa na shi mung gumra jawn na hkan nang ai da. Dai hku na hkan nang mat wa re shaloi gaw ohra ni gaw gasat she gasat re kaw du mat wa ai da, du mat wa re she oh ra ni gaw dai tsap hpe hkan dep ai i. Manu mana shachyut ai gwi hte hpa hte re na hkan shachyut ai da. Hkan shachyut ai majaw ndai tsap kanu gaw nau ba mat nna n lu gat mat ai loi lanyan mat ai kaw oh ra ni hkan dep nna shanhte gaw wang tawn da sai da. Wang da na she kanu e sumri hte gyit na jawm gyit kanu gaw ka-ang kaw kade nde kaw na dai jawm gyit na jawm gang taw nga ten hta e ndai kasha gaw dai kaw dep sa wa sai da, kasha gaw dep sa wa na she kanu hpang de gat sa wa na ngu na dai kaw naw yu hkawm sa wa ai hte she ndai grai matse labye sharaw kaba langai mi she dai kasha hpe htim ai da. Kasha hpe htim nna she kei gawa sha kau na sha re sai da lu, dan re wa hte she dai oh ra masha ni gyit da sai ndai tsap dai ma na kanu ngu na dai wa gaw maja re na gang di a hkye di pru wa na she dai kasha hpe sa hkye ai da. Kasha hpe sa hkye ai ndai tsap hpe e gawa hkrai gawa aw chye ndai sharaw hpe gawa hkrai gawa sharaw hte gasat manu mana gasat mat ai, ganoi noi ndang re na she dai hku na gasat taw nga ai da.] Grai na hkra re na gasat taw ai shaloi gaw ndai ma hpe sha maga la maga la re na gasat, sharaw hte tsap gasat nga ai shaloi gaw ndai masha ni gaw ndai numsha kawa hte masha ni gaw mau mat ai. Shanhte gaw hpa majaw numsha dai hpe maga ai i maga la makawp la ai i ngu na shanhte gaw mau taw nga ai da. Mau taw nga re yang she yahrking gaw ndai tsap ndai wa she ndai sharaw kaba ndai hpe dang kau sai da. Dang kau re na she ndai numsha gaw shi la sa wa ai kanu na sumla chyoi da ai ndai hpe she lawan dik ai hku na la nna she kanu hpe jahpun ya ai da. Kanu hpe jahpun ya na she nu e masha bai tai wa rit shi gaw dai kaw kanu e grai tawngban na kanu e masawp taw nga ai da. Dai shaloi she kaja wa nan shi masha ntai yang gaw nye nu masha n tai wa gaw ngai gara hku kaning di na nga sana ngu na hkrap dagup taw nga ai da. Dai shaloi kanu gaw dai dagup di na sumla dai hpe dagup da ai dai a marang e masha bai byin tai wa na she mi na shi na kanu raw re na i, grai mahkawn tsawm hkra re na bai byin wa rai, dai shaloi gaw kasha hte mung hkrum, kasha mung kabu, re na she dan re masha bai byin ai shaloi gaw hkawhkam wa retim mung shi madu jan bai re bai chye re na shi mung grai kabu gara re na bai pru wa da, shing re na shanhte na shangun ma re ni mung mi tsap kasha tai mat ai ni mung mi na shangun ma raw bai byin tai wa re na shanhte yawng gaw ndai shanhte na ga li ga law nga kaw na mahkra na lawt kawt lu ai hte e grai ngwi pyaw ai hte re na ndai hkawhkam yen nu wa ni hte shangun ma ni hte re na grai pyaw ai hku na bai nga nga mat lu ma ai da. . Language as given: Jinghpaw
Format:Digitised: no Media: Audio
Identifier:KK1-1880
Identifier (URI):http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK1/1880
Language:Kachin
Language (ISO639):kac
Rights:Open (subject to agreeing to PDSC access conditions)
Subject:Kachin language
Subject (ISO639):kac
Subject (OLAC):language_documentation
text_and_corpus_linguistics
Table Of Contents (URI):http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK1/1880/KK1-1880-A.eaf
http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK1/1880/KK1-1880-A.mp3
http://catalog.paradisec.org.au/repository/KK1/1880/KK1-1880-A.wav
Type (DCMI):Sound
Type (OLAC):primary_text

OLAC Info

Archive:  Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC)
Description:  http://www.language-archives.org/archive/paradisec.org.au
GetRecord:  OAI-PMH request for OLAC format
GetRecord:  Pre-generated XML file

OAI Info

OaiIdentifier:  oai:paradisec.org.au:KK1-1880
DateStamp:  2022-02-03
GetRecord:  OAI-PMH request for simple DC format

Search Info

Citation: Keita Kurabe (compiler); Keita Kurabe (depositor); Maji King Nang (speaker). 2017. Pacific And Regional Archive for Digital Sources in Endangered Cultures (PARADISEC).
Terms: area_Asia country_MM dcmi_Sound iso639_kac olac_language_documentation olac_primary_text olac_text_and_corpus_linguistics

Inferred Metadata

Country: Myanmar
Area: Asia


http://www.language-archives.org/item.php/oai:paradisec.org.au:KK1-1880
Up-to-date as of: Fri Sep 29 2:23:21 EDT 2023